W dniach 19 - 24 kwietnia 2009 roku uczniowie ZSZ Nr 1 im. Jana Pawła II w Dębicy gościli w swoich domach młodzież z niemieckiego miasteczka Herford w ramach wymiany z zaprzyjaźnioną szkołą Gesamtschule Friedenstal, biorąc udział w projekcie: „Zachowaj pamięć – działaj dla przyszłości”.

Przygotowując się do udziału w projekcie młodzież polska i niemiecka pod kierunkiem opiekunów prowadziła systematyczną korespondencję drogą internetową oraz wspólnie wypracowała program i tematykę spotkań pod hasłem: „ Od wojny do pokoju – wspólnie tworzymy przyszłość”.

Projekt „Zachowaj pamięć – działaj dla przyszłości” miał na celu rozwijanie umiejętności językowych uczniów, zapoznanie gości z 70-letnią historią ZSZ Nr 1 im. Jana Pawła II w Dębicy, poznawanie własnych korzeni, przybliżenie młodzieży historii Niemiec i Polski, uwrażliwienie na pewne fakty z przeszłości, rozwijanie poczucia tolerancji, zwalczanie stereotypów oraz pobudzenie uczniów do wspólnego działania na rzecz lepszej przyszłości.

Młodzież brała udział w wielu zajęciach integracyjnych i językowych pokonując uprzedzenia, poznając kulturę, historię oraz język obu krajów.

Dążąc do tego, aby uczniowie zachowali w pamięci zarówno fakty z przeszłości Polski jak i Niemiec, opiekunowie wymiany zorganizowali warsztaty historyczno – biograficzne. Wykorzystując technikę komputerową oraz dostęp do Internetu młodzież podzielona na grupę polską i niemiecką zebrała najważniejsze informacje z historii obu krajów (daty, wydarzenia, symbole, mapy, nazwiska), wykonała plakaty i omówiła je w dwóch językach. Opiekun grupy niemieckiej pan M. Kucza - nauczyciel historii, zwrócił uwagę uczniów na zagrożenia i konsekwencje, jakie mogą nieść za sobą konflikty międzypaństwowe. Młodzież podjęła dyskusję, zauważając, że ważne wydarzenia z przeszłości wywierają również wpływ na teraźniejszość i przyszłość. Oprócz tego powyższe zajęcia nauczyły uczestników wymiany efektywnego współdziałania w zespole.

Dużym zainteresowaniem cieszyło się także wykonywanie własnych drzew genealogicznych. Po ich wnikliwej analizie okazało się bowiem, że historie niektórych rodzin są podobne, a wielu uczniów z Niemiec ma polskie lub rosyjskie korzenie. Zwieńczeniem tej pracy było wykonanie prezentacji multimedialnej „Moja biografia”.

Wizyta młodzieży z Herford zbiegła się z obchodami 70-lecia ZSZ Nr1 im. Jana Pawła w Dębicy, w związku z czym uczniowie mieli okazję poznać dokładnie historię i tradycję szkoły biorąc udział w uroczystościach jubileuszowych. Promowali oni m.in. monografię szkoły, w powstaniu której wzięli aktywny udział oraz obejrzeli film w wersji polskiej, niemieckiej i angielskiej, dokumentujący powstanie placówki i jej kolejne etapy rozwoju. W opracowaniu narracji do filmu oraz dubbingu nauczycielom języków obcych pomogli również uczniowie biorący udział w projekcie. Zadbali oni również o to, aby prezentacja filmu wraz z galerią zdjęć została zamieszczona na stronie internetowej szkoły www.mechanikdebica.edu.pl

Z dużym zaciekawieniem młodzież odwiedziła także salę historyczną, w której zebrano archiwalne dzienniki lekcyjne, starą dokumentację, książki, mapy i świadectwa obrazujące zmiany, jakie zachodziły w szkole w przeciągu tych 70 lat. Członkowie wymiany obejrzeli także wystawę zdjęć wykonaną przez nauczyciela języka polskiego pana R. Bieszczada „Tacy jesteśmy”. Wystawa ta przedstawiała Grono Pedagogiczne ZSZ Nr1 im. Jana Pawła II w Dębicy w różnych sytuacjach podczas pracy w szkole.

Okazję do poznania warunków, w jakich odbywają się zajęcia lekcyjne w Polsce stworzył młodzieży natomiast spacer po szkole pod kierunkiem Pani Dyrektor. Uczniowie obejrzeli budynek szkoły, Izbę Patrona, świetlicę, zaplecze sportowe, bibliotekę, warsztaty. Podjęto także dyskusję na temat możliwych kierunków kształcenia w Dębicy i Herford. Młodzież niemiecka była ponadto zaskoczona wszechobecnością w szkole polskiego papieża Jana Pawła II. Wiszące na ścianach obrazy i rysunki przedstawiające jego postać, a także znajdujące się przy wejściu głównym popiersie Jana Pawła II stworzyły okazję do refleksji i zadumy. W ten sposób goście poznali głęboką religijność Polaków, której Niemcom często brak. Szczególne zainteresowanie uczniów wzbudziły również korytarze, na których wyeksponowano liczne trofea, puchary i nagrody uczniów oraz znajdujące się na ścianach holu fotografie przedstawiające byłych uczniów i nauczycieli Dębickiego Mechanika.

Historię i architekturę regionu młodzież poznawała natomiast spacerując po Dębicy, odwiedzając okoliczne miejscowości oraz zwiedzając Muzeum Regionalne. Placówka ta zawiera wiele ciekawych historycznych i etnograficznych ekspozycji z regionu dębickiego, w tym unikatowe i interesujące eksponaty związane z wojskiem. W parku otaczającym muzeum stanęły czołgi, wozy artyleryjskie i inne pamiątki wojskowe. Dział archeologiczny prezentuje interesujące narzędzia oraz inne wytwory ręki ludzkiej pochodzące z dawnych epok archeologicznych. Uwagę młodzieży w muzeum przyciągnęła także stała wystawa obrazująca dzieje miasta od jego początków do połowy 1939 roku. Wystawa jest poświęcona zarówno miastu jak i jego mieszkańcom. Oprócz licznych eksponatów i tablic chronologicznych ukazujących przeszłość Dębicy, wrażenie na uczniach wywarła makieta w skali 1:200 ukazująca miasto w 1849 roku, która została wykonana na podstawie ówczesnego planu katastralnego. Realizując hasło:

„Zachowaj pamięć – działaj dla przyszłości” uczniowie byli ponadto uczestnikami wycieczki plenerowo - historycznej do Pustkowa oraz wyjazdu do Oświęcimia. W Pustkowie zobaczyli Górę Śmierci – miejsce pamięci, w którym podczas II Wojny Światowej naziści wymordowali 1500 Polaków, Żydów, Rosjan i Francuzów. Znajdował się tutaj hitlerowski obóz pracy oraz poligon wojskowy SS. Młodzież w ciszy udała się pod pomnik poświęcony zamordowanym więźniom, czytała tablice upamiętniające tragiczne wydarzenia i oddała hołd osobom pomordowanym. Głęboko w pamięci pozostało także uczniom miejsce krematoryjnego stosu oraz bunkier na zwłoki ludzkie.

Trwały ślad w pamięci i sercach wszystkich uczniów pozostawiła również wizyta w muzeum w Oświęcimiu i byłym obozie koncentracyjnym w Brzezince. Miejsce to przypomina bowiem całej ludzkości o Holokauście, polityce rasizmu i ludobójstwie. Młodzież była poruszona widokiem drutów kolczastych, bocznic kolejowych, fotografii, baraków i przedmiotów osobistych niewinnie pomordowanych. Oświęcim pozostał w jej pamięci jako miejsce stanowiące znak ostrzegawczy przed wieloma zagrożeniami i tragicznymi konsekwencjami wynikającymi z radykalnych ideologii i odmowy prawa do godności ludzkiej. Ta ważna lekcja z historii skłoniła wszystkich do głębokiej refleksji.

W programie pobytu nie zabrakło także czasu wolnego, który uczniowie z Niemiec spędzali wspólnie z polskimi rodzinami nawiązując trwałe przyjaźnie i pogłębiając własne umiejętności językowe oraz wiedzę na temat naszego kraju.

Niewątpliwą atrakcją dla uczniów były również rozgrywki sportowe zorganizowane w szkole oraz wizyta w Galerii Miejskiej, gdzie młodzież w ramach warsztatów „Popołudnie ze sztuką” wykonywała pod okiem fachowca plakaty z wykorzystaniem różnych technik plastycznych. Zarówno zajęcia sportowe, jak i warsztaty plastyczne przyczyniły się do integracji uczniów i spowodowały, że wielu z nich odkryło w sobie nowe talenty.

Wymiana dobiegła końca w piątek, a ewaluacja przeprowadzona wśród młodzieży dowiodła, że udział w projekcie dostarczył jej uczestnikom nie tylko mnóstwa pozytywnych wrażeń, ale był także ciekawą lekcją historii. Jednocześnie grupa polska i niemiecka opracowała wspólnie wstępną propozycję harmonogramu kolejnego spotkania.

Vom 19. bis 24. April 2009 war eine Gruppe von Schülern aus der Gesamtschule Friedenstal in Herford bei den polnischen Schülern aus ZSZ Nr 1 im. Jana Pawła II in Dębica zu Gast. Die Jugendlichen nahmen an einem Projekt: „Bewahre Erinnerung – wirke für die Zukunft“ teil.

Die am Austausch teilnehmenden Schüler bereiteten sich auf diesen Besuch schon frühzeitig vor, indem sie regelmäßig unter der Aufsicht ihrer Betreuer E – Mails austauschten und anschließend gemeinsam das Austauschprogramm erarbeiteten. Die Grundidee lautete: „Vom Krieg zum Frieden – gemeinsam bilden wir die Zukunft“.

Ziel des Projektes war die Vertiefung der Sprachkenntnisse der Schüler, das Kennenlernen der 70-jährigen Geschichte der Schule ZSZ Nr 1 im. Jana Pawła in Dębica, Erforschung der eigenen Wurzeln, Erinnerung an die Ereignisse aus der polnischen und deutschen Geschichte und an bestimmte Fakten aus der Vergangenheit, Abbau von Vorurteilen, Lernen von Toleranz und Anregung zum gemeinsamen Wirken für eine bessere Zukunft.

Die Jugendlichen nahmen an verschiedenen Integrationsaktivitäten und Sprachanimationen teil, bauten Vorurteile ab und lernten dabei Kultur, Geschichte und Sprache beider Länder kennen.

Die Betreuer bereiteten u.a. historisch – biographische Workshops vor. Somit suchten die Schüler im Internet nach Informationen aus der Geschichte beider Länder und stellten bestimmte Daten und Fakten (Symbole, Namen, Landkarten) in Form eines Posters zusammen. Ergebnisse dieser Teamarbeit wurden anschließend auf Deutsch und Polnisch zusammengefasst. Herr Kucza, Betreuer der deutschen Gruppe und Geschichtslehrer zugleich, machte alle darauf aufmerksam, welche Gefahren und Folgen zwischenstaatliche Konflikte nach sich ziehen können. Es kam zu einer Diskussion und die jugendlichen Teilnehmer merkten, dass wichtige Ereignisse aus der Vergangenheit einen Einfluss auf Gegenwart und Zukunft nehmen. Durch Teilnahme an diesen Workshops lernten die Schüler auch wie man effektiv und kreativ in einer Gruppe arbeiten kann.

Großen Interesses erfreute sich das Erstellen eigener Stammbäume. Nach einer sorgfältigen Analyse zeigte sich nämlich, dass manche Familiengeschichten ähnlich sind, und viele von den deutschen Jugendlichen polnische oder russische Wurzeln haben. Ergebnisse dieser Arbeit wurden folglich als multimediale Präsentation „Meine Biographie“ dargestellt.

Während des Besuchs der Gäste aus Herford feierte ZSZ Nr 1 im. Jana Pawła II ihr Jubiläum des 70-jährigen Bestehens. Somit nahmen die Schüler an der Schulfeier teil und hatten dabei die Gelegenheit sich mit der Geschichte und Tradition der Schule in Dębica bekannt zu machen. Die Austauschteilnehmer warben außerdem für die Monographie über die Schule, an der sie sehr aktiv arbeiteten und sahen sich dann einen Film über die Entwicklung von ZSZ Nr 1 im. Jana Pawła (auf Polnisch, Deutsch und Englisch) an. Das Drehbuch und die Synchronisation zu diesem Film wurden gemeinsam von den Fremdsprachenlehrern und Austauschteilnehmern erarbeitet. Die Jugendlichen sorgten auch dafür, dass der Film mit der Fotogalerie auf der Internetseite der Schule www.mechanikdebica.edu.pl veröffentlicht wird. Mit großem Interesse besuchten die Schüler auch den Geschichtsraum, wo alte Klassenbücher, Schriftstücke, Urkunden, Bücher, Landkarten und Zeugnisse gesammelt wurden. Anschließend sahen sie sich eine Fotoausstellung „So sind wir“ an, die vom Polnischlehrer Herrn R. Bieszczad erarbeitet und präsentiert wurde. Die Fotos zeigten Lehrkräfte der Schule ZSZ Nr 1 im. Jana Pawła II in Dębica im Schulalltag.

Ein Bild von der pädagogischen Arbeit einer Berufsschule in Polen und Einblicke in den polnischen Schulalltag konnten sich die Austauschteilnehmer in einer ausführlichen Schulführung unter der Leitung der Schulleiterin machen. Die Schüler sahen sich das Schulgebäude, den Gedenkraum des Schulpatrons, die Mensa, die Sporthallen, die Bibliothek und Werkstätte an. Es kam zu einer Diskussion über Bildungsmöglichkeiten in Herford und Dębica.

Ungewohnt war für die deutschen Schüler die Allgegenwärtigkeit des polnischen Papstes. Es hängen nämlich viele Papstbilder an den Wänden der ZSZ Nr1 im. Jana Pawła II , zusätzlich befindet sich im Eingangsbereich sogar eine Papstbüste, die Gelegenheit zur Andacht bietet. Somit lernten die deutschen Schüler auch die tief in Polen herrschende Religiosität kennen, die ihnen selbst eher fremd ist. Im Flur sahen sich die Jugendlichen dagegen zahlreiche Siegerpokale und Preise der Schüler in verschiedenen sportlichen Wettbewerben und alte Fotos der ehemaligen Lehrer und Schüler.

Grundlegende Einblicke in die deutsche Geschichte und Architektur der Region bekamen die Austauschteilnehmer durch die Besichtigung der Umgebung von Dębica und den Besuch des Regionalmuseums in der Stadt. Im Museum befinden sich viele interessante historische, ethnographische und militärische Exponate. Im umliegenden Park wurden dagegen Panzer, Artilleriewagen und andere Andenken, die das Militär betreffen, gesammelt. Die archäologische Abteilung präsentiert alte Gegenstände, Geräte und Handwerkzeuge aus den längst vergangenen Epochen. Ihre Aufmerksamkeit richteten die Schüler auch auf die Ausstellung, die die Geschichte der Stadt seit ihrer Entstehung bis zum Jahre 1939 darstellte. Die Ausstellung zeigte sowohl die Entwicklungsphasen von Dębica, als auch ihre Bewohner und umfasste zahlreiche Exponate und chronologische Tafeln aus der Vergangenheit der Stadt. Einen großen Eindruck machte auf alle das Modell von Dębica im Jahre 1849, das im Maßstab1:200 mit Hilfe des ehemaligen Katasterplans angefertigt wurde.

Der Grundidee des Projektes folgend, nahmen die Schüler an Ausflügen nach Pustków und nach Auschwitz teil. In Pustków besuchten sie den sog. „Todesberg“ , eine Gedenkstätte, in der während des Zweiten Weltkriegs insgesamt 1500 Polen, Juden, Russen und Franzosen von Nationalsozialisten ermordet wurden. Hier befand sich ein Arbeitslager und ein SS –Truppenübungsplatz. Auf dem Gelände dieses ehemaligen Arbeitslagers betrachteten die Austauschteilnehmer Gedenktafeln mit Erläuterungen auf Russisch, Deutsch und Polnisch, vor einem Denkmal ehrten sie die ermordeten Opfer mit einer Gedenkminute. Tief ins Gedächtnis der Schüler prägte sich auch ein Platz ein, auf dem die Asche der im Krematorium verbrannten Menschen geschüttet wurde und ein Bunker, der früher zur Lagerung menschlicher Leichen diente.

Ein unvergessliches Erlebnis war auch für alle der Besuch des Museums in Auschwitz und des ehemaligen Konzentrationslagers Auschwitz-Birkenau. Dieser Ort wurde nach dem Zweiten Weltkrieg für die ganze Menschheit zum Symbol von Holocaust, Rassismus und Völkermord. Die Jugendlichen waren sehr bewegt beim Anblick von Gaskammern, Rampen, Fotos, Baracken, Stacheldrahtzäunen und Gegenständen, die den Ermordeten gehört haben. Auschwitz prägte sich ins Gedächtnis der Schüler nicht nur als eine Gedenkstätte ein sondern auch als ein Ort , der alle vor tragischen Folgen und Gefahren warnt, die radikale Ideologien nach sich ziehen können. Diese wichtige und unersetzbare Geschichtslektion zwang die Austauschteilnehmer zu einer tiefen Reflexion.

Auf dem Programm stand außerdem Freizeit, die die Schüler mit ihren Gastfamilien verbrachten, und dadurch ihre Sprachkenntnisse verbessern und den Lebensalltag der polnischen Jugendlichen besser kennen lernen konnten. Viele schlossen dabei dauerhafte Freundschaften.

Mit Spaß nahmen die Schüler auch an Sportveranstaltungen in der Schule und an den Workshops „Nachmittag mit der Kunst“ in der Stadtgalerie teil. Hier erstellten sie unter Leitung eines Künstlers schöne Plakate mit Anwendung von verschiedenen Kunsttechniken. Sowohl der Sportnachmittag, als auch der Kunstworkshop förderten die Kooperation unter den Schülern beider Nationalitäten und trugen dazu bei, dass manche von ihnen neue Begabungen für sich entdeckten.

Die Woche des Schüleraustausches endete am Freitag mit einer Evaluation. Diese zeigte, dass die Teilnahme an diesem Projekt allen Schülern viele positive Eindrücke schenkte und ein interessanter Geschichtsunterricht für sie war. Anschließend erarbeitete die polnische und die deutsche Gruppe gemeinsam ein Programm für das nächste Treffen.